Meer comfort door minder geluidsoverlast

Akoestische correctie of akoestische isolatie

Een akoestische correctie houdt het aanpassen van de geluidsomgeving binnen de ruimte zelf in, aan de specifieke noden eigen aan het gebruik (bijvoorbeeld het verminderen van het geroezemoes dat je gewaar wordt in een kantine of het verbeteren van de verstaanbaarheid van gepraat in een vergaderzaal).

Het doel van akoestische isolatie is het beschermen tegen geluid afkomstig van buiten de betreffende ruimte (bijvoorbeeld tegen het lawaai van het verkeer of afkomstig van de home cinema van je buur).

Beide vragen een specifieke aanpak en andere materialen : een betonnen muur bijvoorbeeld biedt een prima geluidsisolatie, maar geen geluidscorrectie. Denk maar aan de ‘nagalm’ die hoorbaar was toen je als kind uit volle borst riep als je door een tunnel fietste.

Type geluid

We gaan dieper in op het geluid afkomstig van aangrenzende ruimtes. Hierin moet ook nog eens een onderscheid gemaakt worden in het type geluid : luchtgeluid en contactgeluid (impactgeluid), die de ontvangstruimte zowel rechtstreeks(afhankelijk van het materiaal en de dikte ervan en bijgevolg meetbaar in een labo) als lateraal (via de structuur van de constructie en bijgevolg enkel meetbaar op het terrein) kunnen bereiken. 

- Luchtgeluid

Luchtgeluid wordt veroorzaakt door een bron die de lucht rechtstreeks in trilling brengt (gepraat, een radio…). Hierdoor gaan ook de wanden trillen die op hun beurt de lucht in de aangrenzende ruimtes doen trillen. De reductie van rechtstreeks geluid wordt uitgedrukt in de waarde R (akoestische verzwakkingsindex). Hoe hoger deze waarde, hoe beter de isolatie dus.

De meting op het terrein, waarin de transmissies van lateraal geluid, wordt uitgedrukt in R’ (reële akoestische verzwakkingsindex) of DnT (akoestische isolatie-index). Het verschil tussen deze beide terrein-indexen vindt haar oorsprong in de keuze van de normalisatieberekening waarin beoogd wordt de metingen niet te laten afhangen van de testcondities. 

- Contactgeluid

Contactgeluid is afkomstig van een bron die een muur of een vloer rechtstreeks in trilling brengt door er kort een impact op uit te oefenen, trillingen die verdergezet worden in de aangrenzend ruimtes (voetstappen, een voorwerp dat op de grond valt, geklop van een hamer…).

De indexen Ln (genormaliseerd contactgeluidsniveau, gemeten in labo) en L’n of L’nT (genormaliseerd of gestandaardiseerd contactgeluidsniveau, gemeten op het terrein) duiden het geluidsniveau, veroorzaakt door de impact, aan. Hier geldt bijgevolg : hoe lager, hoe beter de isolatie. Het bestaan van 2 terrein-indexen vindt haar heeft eveneens te maken met de keuze van de normalisatieberekening waarin beoogd wordt de metingen niet te laten afhangen van de testcondities.

Frequenties en indexen

Het menselijk oor is gevoelig voor geluiden met frequenties van 20 tot 20 000 Hz, met een maximale gevoeligheid die zich situeert op de frequenties van gepraat tussen 500 en 3000 Hertz.

De voor de bouwakoestiek belangrijke frequenties liggen tussen de 100 en 3150 Hz, met een toenemend belang om het spectrum te vergroten van 50 tot 5000 Hz.

Bijgevolg wordt de meting van bovengenoemde indexen gedaan binnen het volledige spectrum : 100-3150 Hz minimum en 50-5000 Hz indien nodig. Teneinde van deze indexen, die afhangen van de frequentie, een unieke waarde te kunnen afleiden waarin alle frequenties binnen het meetspectrum vervat zitten, wordt een gewogen waarde berekend. Deze unieke waarde W wordt aangeduid door de letter w bij de naam van de index in kwestie. 

Grootheden contactgeluid

Op het vlak van contactgeluid leidt dit tot volgende grootheden :

• Ln,w : wanneer de meting in een labo gedaan wordt om de intrinsieke performantie van het vloersysteem te evalueren
• L’n,w : wanneer de meting op het terrein gedaan wordt om te garanderen dat het vloersysteem, geplaatst in de specifieke omstandigheden van het gebouw in kwestie, aan de eisen conform de norm voldoet. De contactgeluidsisolatie-eisen van de Belgische geluidsnorm NBN S 01-400-1 zijn gebaseerd op het hierboven aangehaalde gewogen contactgeluidsniveau L'nT,w.

- Tabel : Eisen met betrekking tot de contactgeluidisolatie tussen ruimten

Op basis hiervan, groepeert onderstaande tabel de waarden die nodig zijn voor een verhoogd akoestisch comfort, uitgedrukt in decibels, en lager gelegen waarden voor een normaal akoestisch comfort.

- Link metingen labo en metingen op terrein

Er bestaat uiteraard een link tussen de meting in een labo Ln,w en de meting op het terrein L’nT,w. Algemeen genomen, hoe performanter een systeem intrinsiek is (in een labo dus), hoe performanter zal het, bij dezelfde toepassingsvoorwaarden, op het terrein zijn en dus meer in staat om te voldoen aan de norm. Vaak wordt beroep gedaan op ervaring om de link te leggen tussen de laboresultaten en de finale performantie op de werf. Akoestische meetinstrumenten kunnen de performantie meer precies berekenen.

De performantie-indexen Ln,W en L'nT,w zijn dus voornamelijk afhankelijk van dezelfde parameters : 

1. De aard van de vloerplaat : Hierbij is het gewoonlijk de massa (per oppervlakte-eenheid) van de draagvloer die de belangrijkste parameter is : hoe hoger, hoe beter de contactgeluidsisolatie.
2. De keuze van het vloersysteem dat op de draagvloer geplaatst is : Om de akoestische performantie van een vloersysteem te bepalen, baseert men zich meestal op de gewogen waarde van de index ΔLw in dB die door de fabrikant meegedeeld wordt : hoe hoger, hoe beter de contactgeluidsisolatiewaarde van het systeem. Simpel gesteld, duidt deze waarde de contactgeluidsreductie van het vloerplaatsysteem aan.

Deze parameter is representatief voor het complete vloersysteem : Volgens de aanwijzingen van de fabrikant, van de eerste laag die op de vloerplaat gezet wordt tot de laatste. De minste wijziging, weglaten of toevoegen van een product laag uit het systeem, zal de gemeten ΔLw-waarde niet meer kloppen.

Zo zal bijvoorbeeld :

• een Ln,w-waarde van 78 dB bereikt worden met een vloerplaat van 16 cm gewapend beton
• een Ln,w-waarde van 53 dB bereikt worden met een vloerplaat samengesteld uit 16 cm gewapend beton waarop een 1 cm dikke onderlaag uit gere­cycleerd polyurethaanschuim en vervolgens een zwevende dekvloer van 6 cm

Bijkomend wordt de L'nT,w-waarde bepaald door een aantal parameters op het terrein :

1. Het volume van de ruimte waarin het geluid wordt waargenomen (de ontvangstruimte) : bij een ontvangstruimte met een klein volume zullen de resultaten minder goed zijn dan bij een ontvangstruimte met een groot volume
2. De afstraling van de zijwanden : hoe meer afstraling, hoe meer de performantie op het terrein zal afnemen ten opzichte van de labo performantie tot een gewogen afname van 6 dB. Algemeen genomen, hoe zwaarder de wanden van het gebouw zijn, hoe minder risico er is op laterale transmissies

Geluidsisolatie onder tegels

Zoals eerder gezegd is één van de mogelijkheden het plaatsen van een akoestische isolatie onder de tegels in de bovenliggende ruimtes. Het voordeel van dit systeem is een verminderd risico op akoestische bruggen(bijvoorbeeld geen hinder van verwarmingsleidingen). In vergelijking met een zwevend systeem, worden de tegels rechtstreeks op dit systeem geplaatst. Het laat bijgevolg toe om geen chape meer te moeten plaatsen, wat een serieuze tijdswinst oplevert en tot een beperkte dikte leidt. In renovaties is het bovendien vaak de enige oplossing. 

Een akoestisch systeem onder tegels bestaat uit een akoestische onderlaag uit platen, een lijm om de platen op de vloer vast te lijmen, de tegellijm en ten slotte de tegels (deze laatste maken deel uit van de performantie van het systeem, maar worden nooit meegedeeld door de fabrikant). Door gebruik van geschikte materialen in de lijmen en de akoestische onderlaag, zorgt weber.sys impact voor een gewogen vermindering van het contactgeluid met 20 dB, wat dit systeem uitzonderlijk maakt op het vlak van akoestische performantie. Ter vergelijk, een vermindering van het geluidsniveau met :

• 1 dB is voor het menselijk oor nauwelijks hoorbaar 
• 3 dB is hoorbaar
• 10 dB halveert de geluidswaarneming

De platen van de akoestische onderlaag weber.sys impact uit polyester vezels hebben een geringe dikte van 8 mm. Het volledige vloersysteem vertegenwoordigt dus een dikte die amper 20 mm overschrijdt, tegels van 7 – 8 mm inbegrepen. Eigen aan dit materiaal is de niet-samendrukbaarheidwaardoor de akoestische waarde behouden blijft met de tijd. De structuur bestaande uit 2 lagen laat toe om de akoestische performantie, bij directe plaatsing van de tegels zonder enige zwaktes op vlak van mechanische hechting, te verzekeren

Project Rue d'Arquet in Namen

Architectenbureau Bee architect in Namen komt, dankzij haar ervaring met klanten zowel uit de privé als uit de openbare sector, in aanraking met veel domeinen : woningbouw, onderwijs, industrie… Naast het esthetische, maken zij ruim tijd voor het bieden van comfort aan hun klanten. Materiaalkeuze, indeling van ruimtes en het optimaliseren van licht en geluid behoren tot hun dagelijkse bezigheden. Architecte Geiger van Bee architect : ‘Akoestiek is inderdaad een essentieel element voor het leefcomfort van de gebouwen die we ontwerpen. We besteden hier uitermate veel aandacht aan tijdens de uitvoeringsfases die vaak het meest delicaat zijn gezien de precisie die de werkmannen in acht moeten nemen bij het plaatsen van de materialen, teneinde akoestische bruggen zo veel mogelijk te vermijden. Er bestaan uiteraard normen waaraan we moeten voldoen, maar ook aan de bijkomende eisen van de bouwheer. We willen beantwoorden én houden daarenboven rekening met de bestemming van de gebouwen die we ontwerpen. Elk project heeft dus haar eigen niveau van complexiteit.’

Voor hun project in de Rue d’Arquet in Namen, oude ateliers die omgevormd worden tot kamers en een verzorgingstehuis, was, gezien de herbestemming van het gebouw, een grondige aanpak op gebied van akoestiek noodzakelijk. De hoge plafonds zoals ze in het atelier bestonden, waren minder aangewezen voor de kleine verblijven die ze zouden worden. Daarom werd geopteerd voor een reorganisatie van de structuur van het gebouw. In samenspraak met de bouwheer werd beslist om een niveau toe te voegen en zo de hoogte van de plafonds te verminderen, het aantal verblijven te verhogen en een mix te kunnen bieden in de oppervlakte van de kamers. Het project omvat zo 4 appartementen van ongeveer 70 m², 3 duplexen van ongeveer 60 m² en 6 studios van 24 à 30 m². De funderingen lieten niet toe om een extra vloerplaat in beton te realiseren, waardoor gekozen werd voor een lichtere vloerplaat in hout. De verblijven zullen verhuurd worden, wat de bouwheer voor een tegelvloer deed kiezen, toegepast op de OSB-platen. De keuze ging naar houtimitatie tegels, gemakkelijk in onderhoud en toch met een warm aspect.

Om het luchtgeluid te verzachten, werd een vals akoestisch plafond geplaatst. Voor het impactgeluid hebben ze verschillende mogelijkheden onderzocht voor ze een systeem vonden dat :

• de houten vloer ontkoppelt van de bekleding, in dit geval dus de tegels ;
• een maximale reductie biedt van het impactgeluid in een minimum dikte. De reorganisatie van de vloerniveaus was immers enkel mogelijk op voorwaarde dat de reglementaire plafondhoogtes voor verblijven behaald zouden kunnen worden.

Architecte Geiger van Bee architect : ‘Na verschillende technische fiches te hebben geconsulteerd, namen we contact met de firma Weber, die ons hun akoestisch systeem voorstelde. De uitleg van de technische eigenschappen, maar vooral van de manier van plaatsing met de bijbehorende aandachtspunten zoals het plaatsen van de band voor de randafwerking, deed ons kiezen voor webersys impact.’

De doeltreffendheid van het systeem hangt echter niet alleen af van de platen (of de mat), maar ook van een goede plaatsing. De contactgeluidsisolatie zal onherroepelijk verminderen indien er bijvoorbeeld een contact ontstaat ter hoogte van de plinten. Het project van Bee architect werd met veel zorg en professionalisme uitgevoerd door Champion Construct S.C.R.L. uit Bois-de-Villers.

Raadpleeg de technische fiche van webersysimpact

Video : webersys impact